<p> » (نوذری، ۱۳۷۶: ۱۷۷؛ مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، شمارۀ سند: ۱/۴-۲۹- ۳۴۵ آ). علاوه بر این، مؤلف تاریخ کبیر تأکید می­کند که در این عصر موسیقی رواج داشته است؛ چنان که در ذکر وفات بایستقر به سال 837 هـ.ق. به گزارش سمرقندی در قوریلتای بزرگی که امیران دربار برای به خانی رساندن سیور غتمش اغلان، از نوادگان چنگیز، در سال 807 هـ..ق. علاوه بر این، موسیقیدانان در جلسات مهم سیاسی و نظامی به احتمال بسیار برای تلطیف گردهماییهای جدی سیاسی و ابراز شادمانی از یک تصمیم سیاسی کشوری نیز حضور داشتهاند. علی بن حسین8 چهره بسیار موجه و اخلاق بسیار خوبی داشت. به گفته محمد اسفندیاری، عاشوراپژوه، مشهورترین نظریه این است که هدف حسین بن علی(ع) از قیام، شهادت بوده است. بر حسب فرموده کار بند شدند و خواجه عبدالقادر را نیز که از غایت اشتهار در تعریف و وصف مستغنی است و در فن موسیقی سرآمده ادوار، خانه کوچ نقل کردند» (یزدی، ظفرنامه، ج1، ص735). «حکایت شده است که خسرو انوشیروان، زمانی­که دربارۀ کتاب کلیله و دمنه شنید، بُرزویۀ حکیم را برای آوردن آن به هند فرستاد و بُرزویه این کتاب را به همراه شطرنج از هندوستان آورد و از هندی به فارسی ترجمه نمود. </p>

<p> علاوه بر این، اجرای موسیقی توسط گروههای نوازنده در جشنها و ضیافتهای تیمور برنامه­ای معمول محسوب میشده است (تصویر2)؛ به نحوی که کلاویخو در سفرنامۀ خود جزییات بیشتری را در این موضوع گزارش میدهد: «گروهی طبل مینواختند و فیلها به آهنگ بازی میکردند و صداهای شگفت­انگیز درمیآوردند و در غرفه­ای که تیمور نشسته بود نیز گروهی نوازنده گردآمده و به صدای بلند آلات گوناگون خویش را مینواختند» (ص257). لحن داودی خواجه یوسف دل را میخراشید و آهنگ خسروانی او بر جگرهای مجروح نمک میپاشید. خواجه یوسف اندکانی به روزگار سلطان بایسنقر در گویندگی و مطربی در هفت اقلیم نظیر نداشت. وی با نگارش سه کتاب با عنوانهای جامع الالحان، مقاصدالالحان3 و اثر مفقودشدۀ کنزالالحان به کلیۀ مباحث نظری موسیقی و به ویژه بحثهای سازشناسی پرداخت و به ترقی این هنر در دربار شاهرخ همت گماشت (وجدانی، ص515؛ حدادی، ص531). احترام و رفاهی که برای هنرمندان در عصر سلطان حسین بایقرا به ویژه موسیقیدانان و نگارگران پیش آمد، سبب ترقی شگفتانگیزی در این دو حوزۀ هنری شد؛ به­نحوی­که نگارگری در دل خود تا حدودی آینه­ای برای نمایاندن و انعکاس هنر موسیقی،آن­همبهدستنگارگرانتوانمندیچونروح­اللهمیرکوکمالالدینبهزادشد. چنان­که ذکر شد تا این دوران، مهمترین مراکز موسیقایی ایران در نواحی غرب، به­ویژه در تبریز و بغداد قرار داشت، ولی در اندک مدتی این مراکز به علت زوال قدرت سیاسی و پشتوانه­های اقتصادی به سمرقند که در پرتو حمایت حکمرانان تیموری بود، تغییر مکان داد و بدین ترتیب، زمینه­های رشد علم و به ویژه هنر، به علت شرایط مساعد این منطقه، بیش از سایر نقاط فراهم شد.</p>
<p> مسی در ۷ ژانویه ۲۰۱۳ توپ طلای فیفا را برنده شد و برای بار دوم کریستیانو رونالدو را برای کسب عنوان بهترین بازیکن سال جهان شکست داد. او در سال 1307 با وجود دشواری های فراوان کتاب هایی با تصویرگری خود مخصوص کودکان به چاپ رساند. وی با استقبال از هنرمندان حوزۀ موسیقی، این دوره را به یکی از درخشان­ترین ادوار تاریخ موسیقی ایران تبدیل کرد (Subtelny, p28؛ محشون، ص­197). پژوهشگران معاصر در مجموع موسیقی دربار تیموریان را تداوم سنت موسیقایی پیشین در دربار آل جلایر می­دانند (اسعدی، ص28؛ محشون، ص200) که در نهایت نیز با تصرف هرات به دست شاه اسماعیل اول صفوی، این سنت تا حدودی به اصفهان، پایتخت صفویان منتقل می­شود (Soucek, pp.202-203). بی­تردید، ابوالفضل کمالالدین عبدالقادر بن حافظ غیبی مراغی تأثیر بسیار زیادی در رشد و توسعۀ هنر موسیقی در دورۀ تیموریان داشته است (زمچی اسفزاری، ج2، ص93)؛ به ترتیبی که تیمور و شاهرخ برای وی جایگاه بسیار رفیعی قائل بودند و پژوهشگران معاصر نیز وی را از مهمترین عالمان موسیقی نظری این دوره و آخرین موسیقی­دان بزرگ و وارث موسیقی سنتی ایران به­شمار آوردهاند (رازانی، ص261؛ میلر، ص34؛ سرمدی، ص40؛ آکا، ص278). البته خط پهلوی دارای اشکال مختلفی است و میتوان آن را به چهار دسته خط پهلوی اشکانی (پارتی)، پهلوی ساسانی پیوسته (پهلوی کتابی)، پهلوی ساسانی کتیبه ای و پهلوی مسیحی اشاره کرد.</p>
<p> در این دوره به احتمال بسیار زیاد، یکه­تاز عرصۀ موسیقی خواجه عبدالقادر مراغی بود؛ «چنان­که صاحب غنا و الحان بود و در انواع فضیل و کمال ذوفنون بود، فضل بسیار داشت و قاری بی­نظیر بود و شعر خوب گفتی و خط نیکو نوشتی و در علم موسیقی سرآمد ادوار بود» (خوافی، ج3، ص1130). آمده است که طی آن میران­شاه، فرزند تیمور پس از این که در آذربایجان از اسبی بر زمین میافتد و به اختلالات دماغی دچار میشود «در تبریز به شراب اشتغال بسیار مینمود، چنان که مزاجش از قانون اعتدال انحراف یافته امور ناملایم از او ظهور میکرد» (نوایی، مجالس­النفایس، ص123؛ و نیز ر.ک: دولتشاه سمرقندی، ص330). نگاره­های این دوره تا چه حد روشنگر وضعیت موسیقی و هنرهای وابسته بدان بوده است؟ تیمور با خاستگاه و ریشۀ صحراگردی همواره، چه در سفرهای جنگی و چه پس از فراغت از آن و حضور در سمرقند، به دلایلی از جمله برای رهایی از دشواریهای لشکرکشیهای پی­در­پی و کاهش رنجهای لشکریان دور از خانه و خانواده و نمایاندن اقتدار و ثبات سیاسی نظامی خویش، به خودی و دشمن، همانند خاندان چنگیزی که طوی­هایِ (مراسم جشن) مداومی برپا می­کردند، در طی فتوحات خویش جشنهای بزرگ و ضیافتهای با شکوهی با حضور هنرمندان عرصۀ موسیقی برگزار می­کرد (تصویر1)؛ هرچند نطنزی هدف از این ضیافتها را تنها گذراندن اوقاتی خوش بیان میکند (نطنزی، ص294).</p>